Iako je prošlo više od godinu dana od objavljivanja 14 preporuka Evropske komisije na putu BiH ka kandidaturi za članstvo u EU, bh. vlasti su do sada u potpunosti ispunile relativno malo uslova.
Međutim, u proteklih godinu dana ostvaren je najveći napredak u odnosu na proteklu deceniju, jer je konačno počelo rješavanje nekih od ključnih problema koji su godinama bili neriješeni. Iako se o rokovima niko ne želi definitivno izjašnjavati, ako se nastavi ovim tempom angažman EU i Delegacije EU u BiH, moglo bi se očekivati da u narednih godinu do dvije budu ispunjeni preostali uslovi, nakon čega se može očekivati i formalno prihvatanje kandidatskog statusa za BiH.
Kakvo će biti mišljenje Evropske komisije, saznaće se uskoro, koja danas treba da predstavi investicioni paket za zapadni Balkan vrijedan devet milijardi evra, ali i izvještaje o napretku koji je ostvaren u zemljama regiona. U Evropskoj komisiji napominju da je cilj investicija ekonomsko povezivanje i jačanje regiona, odnosno smanjenje razlike između ekonomija EU i zapadnog Balkana s ciljem bržih evrointegracija.
Što se tiče u potpunosti ili gotovo u potpunosti ispunjenih uslova iz 14 preporuka, ukinuta je smrtna kazna u RS, osposobljen je parlamentarni odbor za stabilizaciju i pridruživanje, a napravljen je značajan iskorak u rješavanju pitanja prevladavanja ratne prošlosti. Posljednji veliki korak u tom pogledu je konačno usvajanje Strategije za rad na predmetima ratnih zločina. Osim toga, znatno je unaprijeđen dio koji se odnosi na jačanje prava manjina.
Što se tiče djelimično ispunjenih uslova, riješen je dio koji se odnosi na stvaranje uslova za organizovanje izbora u Mostaru, ali još nisu ispunjene preporuke EU, Savjeta Evrope i Organizacije za evropsku bezbjednost i saradnju o slobodnim i fer izborima. Usvojen je mehanizam koordinacije na putu ka EU, a učinjeni su i određeni značajni koraci u vezi s sprečavanjem pranja novca. Znatno je ojačan menadžment granica, a određene mjere preduzete su i na jačanju azilskog sistema.
BiH je postigla određeni napredak i u poštovanju ljudskih i manjinskih prava, iako u tom dijelu ostaje dosta posla. Značajno je poboljšan i ambijent za rad medija i prava na javna okupljanja, iako se u izvještajima međunarodnih organizacija i dalje upozorava na postojanje pritiska na medije i pokušavanja ograničavanja prava na javna okupljanja građana. Usvajanjem Strategije za reformu javne uprave počelo se s rješavanjem 14. preporuke, a Aneks VII Dejtonskog sporazuma, koji se odnosi na povratak izbjeglica, takođe je u znatnoj mjeri ispunjen.
Na rješavanju odluke “Sejdić i Finci” već više od jedne decenije nema značajnog pomaka, a pravosuđe je i dalje jedna od najslabijih tačaka BiH, i predmet je konstantnih kritika iz EU u izvještajima o napretku, kao i u Mišljenju EU.
Primjera radi, u Analitičkom izvještaju, koji je objavljen uz Mišljenje, istaknuto je da u BiH nije garantovana nezavisnost pravosuđa, te su upozorili da je u ustavni sistem potrebno eksplicitno ugraditi mehanizme o zaštiti nezavisnosti ove grane vlasti.
“Ustavni i zakonski okvir u oblasti pravosuđa je nekompletan. Potrebno je ojačati nezavisnost pravosuđa. Pravni okvir za borbu protiv korupcije sadrži značajne manjkavosti zbog neharmonizovanog zakonskog okvira, strategija i akcionih planova”, istaknuto je.
U Direkciji za evropske integracije (DEI) BiH kažu za “Nezavisne” da je Mišljenje Evropske komisije mapa puta za prelazak BiH u narednu fazu procesa pristupanja u EU.
“Direkcija pozdravlja svaku preduzetu aktivnost koja je korak u tom smjeru. Pred institucijama u BiH i politikom je svakako nastavak rada na reformama i ispunjavanju ključnih prioriteta koji su na stolu sve dok Komisija ne kaže da su ispunjeni”, naglasili su oni.
Osim ispunjavanja 14 ključnih prioriteta, u DEI BiH ističu i provođenje mjera Akcionog plana za realizaciju prioriteta iz Analitičkog izvještaja.
“Na primjer, krajem prošlog mjeseca usvojena je revidirana Državna strategija za rad na predmetima ratnih zločina, a ranije su usvojene strategije upravljenja granicom te borbe protiv trgovine ljudima. Institucije su, takođe, pripremile određen broj strategija i zakona kao što su strategija borbe protiv korupcije i prateći akcioni plan, prijedlog izmjena i dopuna Zakona o javnim nabavkama, zakon o zaštiti ličnih podataka, a koji su upućeni u dalje procedure”, naglasili su oni.
Preporuke Evropske komisije
- Stvaranje uslova za demokratske izbore u BiH i omogućavanje izbora u Mostaru (djelimično ispunjeno)
- Usvajanje mehanizma koordinacije i usvajanje Nacionalnog programa za EU integracije (djelimično ispunjeno)
- Osposobljavanje parlamentarnog odbora za stabilizaciju i pridruživanje (ispunjeno)
- Provođenje odluke “Sejdić i Finci” (nije ispunjeno)
- Promovisanje procesa pomirenja i prevlađivanja negativne prošlosti (djelimično ispunjeno)
- Usvajanje novog zakona o Visokom sudskom i tužilačkom savjetu BiH i poboljšanje rada pravosuđa u skladu s EU standardima (nije ispunjeno)
- Jačanje borbe protiv organizovanog kriminala, korupcije i pranja novca (djelimično ispunjeno)
- Poboljšanje kontrole granice i jačanje azilskog sistema (djelimično ispunjeno)
- Poboljšanje poštovanja ljudskih prava i rodne ravnopravnosti (djelimično ispunjeno)
- Ukidanje smrtne kazne (ispunjeno)
- Stvaranje boljeg okruženja za nevladine organizacije i pravo na okupljanje (djelimično ispunjeno)
- Jačanje zaštite novinara i slobode izražavanja (djelimično ispunjeno)
- Stvaranje uslova za zatvaranje Aneksa VII Dejtonskog sporazuma o povratku (djelimično ispunjeno)
- Poboljšanje rada javne administracije (djelimično ispunjeno)