Takozvana vlada nacionalnog jedinstva u Republici Srpskoj, koju je Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) ponudio svim parlamentarnim strankama u entitetu, predstavlja novi strateški potez vladajuće stranke s ciljem dodatnog slabljenja i političkog neutralisanja ionako fragmentirane opozicije.
Po ko zna koji put, u trenucima političke krize, iz SNSD-a stiže poziv na “jedinstvo, sabornost i saradnju”. Ovaj put upućen upravo onim političkim akterima koji su, do jučer, od istih tih struktura bili nazivani “najvećim izdajnicima Republike Srpske”.
Među njima su predstavnici Partije demokratskog progresa (PDP), Srpske demokratske stranke (SDS), Liste za pravdu i red te Narodnog fronta.
Vrijedi podsjetiti, kada su opozicione stranke pokušale isključiti SNSD iz vlasti na državnom nivou, njihovi lideri su od strane SNSD-a označeni kao “probosanski igrači” i “britanske mutivode”. Međutim, nakon što je Sud BiH pravosnažno osudio predsjednika RS-a Milorada Dodika, isti političari ponovo su pozvani za pregovarački sto.
Cilj poziva na jedinstvo je jasan – organizovani bojkot prijevremenih izbora i kreiranje dojma političke homogenosti Republike Srpske u odbacivanju presude. Prema dostupnim informacijama, u planu je čak i referendum na kojem bi građani RS-a “odbacili” drugostepenu sudsku odluku.
Postavlja se pitanje: hoće li opozicione stranke ponovo nasjesti na narativ o “nužnom jedinstvu u teškim vremenima”? Dio opozicije vjerovatno hoće, što ne bi bio prvi put da Milorad Dodik politički profitira, predstavljajući se javnosti kao jedini garant stabilnosti i jedinstva, pri čemu efektivno guši svaku nadu u istinsku opoziciju.
PDP, predvođen gradonačelnikom Banje Luke Draškom Stanivukovićem, inicijalno je zauzeo stav da treba bojkotovati prijevremene izbore. Taj stav donesen je prije izricanja pravosnažne presude Dodiku, ali se sada, pod pritiskom i novim okolnostima, razmatra mogućnost njegove revizije. Stanivukovićev politički pravac ostaje nejasan jer njegove poruke osciliraju, a evidentan je i utjecaj Beograda na njegovo odlučivanje.
U okviru PDP-a, narodni poslanik Igor Crnadak već je uputio pismo predsjedništvu stranke, zalažući se za izlazak na prijevremene izbore koje bi Centralna izborna komisija BiH (CIK) trebala raspisati kada Dodiku bude oduzet mandat, u skladu s presudom kojom mu je zabranjeno obavljanje javnih funkcija u narednih šest godina.
U Srpskoj demokratskoj stranci, bar zasad, stav je jasan. Učestvovat će na izborima i imat će vlastite kandidate. Vršilac dužnosti predsjednika SDS-a Jovica Radulović javno je pozvao PDP da im se pridruži. Predsjednica Narodnog fronta Jelena Trivić već je odbila ponudu SNSD-a za učešće u tzv. vladi nacionalnog jedinstva.
Milorad Dodik, nakon što uplati izrečenu novčanu kaznu u iznosu od 36.500 KM, izvršit će prvi dio kazne. Drugi će ispoštovati na način da više neće biti predsjednik RS-a i neće obavljati niti jednu funkciju u organu vlasti koji se finansira iz budžeta.
S obzirom da je SNSD-u odlukom OHR-a ukinuto finansiranje iz budžeta, on će moći ostati lider stranke što mu je sasvim dovoljno da nastavi s upravljanjem svih političkih procesa.
Kada CIK i formalno oduzme Dodiku mandat, zakon kaže da se prijevremeni izbori moraju raspisati u roku od 90 dana, i očekuje se da će se to dogoditi i ranije.
Ukoliko opozicija odbije poziv SNSD-a, vrh ove stranke će donijeti novi plan djelovanja te nastaviti pravnu borbu s ciljem osporavanja presude protiv Dodika. Za početak advokati već spremaju apelaciju Ustavnom sudu BiH, a naredni korak im je Evropski sud za ljudska prava.
