Visoki sudski i tužilački savjet (VSTS) BiH izrazio je rezervu spram odredaba Nacrta zakona o izmjenama i dopunama Krivičnog zakonika Republike Srpske, kojim vlast u Srpskoj želi kriminalizovati klevetu i uvredu.
VSTS je, naime, danas telefonskim/elektronskim glasanjem članova usvojilo Mišljenje na Nacrt.
“U pogledu pravnog novuuma propisanog Nacrtom zakona, kojim su uvedena krivična djela protiv časti i ugleda i to u odnosu na krivična djela: Uvreda, Kleveta i Iznošenje ličnih i porodičnih prilika, VSTS ukazuje da samo propisivanje navedenih krivičnih djela praksom Evropskog suda nije izričito zabranjeno, te spada u domen opredjeljenja nosilaca političke vlasti, što nije predmetom egzaktnih pravnih standarda”, navodi se u mišljenju VSTS-a.
VSTS ukazuje na obavezujuće standarde doktrinarnih stavova Evropskog suda koji je u tumačenju Člana 10. Evropske konvencije uspostavio standarde koji podrazumijevaju da se biće djela mora propisati na način koji onemogućava arbitrarnu primjenu u praksi i da se propisane sankcije moraju utvrditi po principima srazmjernog odnosa između zaštićenog dobra i opterećenja koje se stavlja na teret lica koje je počinilac radnje, “jer se sloboda izražavanja smatra stubom demokratskog društva”.
“Dakle, Evropski sud je praksom uspostavio standard da se kao sankcija (za djela klevete i/ili uvrede) propisuje iznos/visina koja je prilagođena ličnosti učinitelja, na način da ima za cilj individualnu i generalnu prevenciju, pri čemu se pravi balans između sankcionisanja i sprečavanja auto-cenzurisanja i potencijalnog gušenja slobode izražavanja u cilju javnog debatovanja o pitanjima od javnog interesa”, navode iz VSTS-a BiH.
Potrebno je, dodaje se, u kontekstu svih krivičnih djela protiv ugleda i časti, imati u vidu da je povećana zaštita javnih ličnosti u direktnoj koliziji sa odredbom člana 10. Evropske konvencije, pa je svako krivično djelo propisano Nacrtom zakona koje u kvalifikovanom obliku djela ima za cilj veći stepen zaštite javnih ličnosti (strožu kaznu prema počiniocu djela), potencijalno neusklađeno sa obavezujućim standardom člana 8. i 10. Evropske konvencije.
“Kako iz popratnog materijala sadržaja odredbi Nacrta zakona nije obrazloženo pitanje svrhe i razmatranja aspekta nužnosti za navedene zakonske odredbe, to bi za donošenje izmjena i dopuna koja u znatnoj mjeri utiču na ostvarivanje osnovnih demokratskih postulata pravne države bilo uputno obrazloženje načela proporcionalnosti sankcija sa željenim ciljem i slobodom izražavanja”, ocijenjeno je iz VSTS-a BiH.
Kako dodaju, propisivanjem kazne neprilagođene ličnosti učinitelja efekat autocenzurisanja, ali i sankcionisanja može potencijalno imati za posljedicu neosnovano ograničavanje uživanja prava na slobodu izražavanja kao stuba izgradnje demokratskog društva, o čemu bi izvršna i zakonodavna vlast trebale voditi računa.
“VSTS ukazuje i da je potrebno voditi računa da opis djela i posljedice ne bude vrlo širok i potencijalno arbitraran u praktičnoj primjeni, što bi bilo u direktnoj koliziji sa praksom Evropskog suda i Rezolucijom Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope ka dekriminalizaciji klevete. Zbog svega navedenog, u izostanku jasnih obrazloženja standarda Evropskog suda, usklađenosti sa Ustavom i izostanka navođenja komparativnih praksi, VSTS izražava rezervu spram navedenih odredaba Nacrta zakona”, naveli su iz VSTS-a BiH.
